به گزارش مشرق، آذر ماه سال جاری، اعضای شورای عالی و روسای هیئت مدیره‌های نظام پرستاری کشور در نامه‌ای به رئیس جمهور از عدم تحقق مطالبات خود گلایه کردند؛ در بخشی از این نامه آمده بود: «سازمان نظام پرستاری براساس بررسی‌های روزانه و وجود مستندات بسیار زیاد اعلام می‌دارد که بسیاری از تصمیمات؛ مصوبات و تخصیص اعتبارات و... علیرغم گذشت ۱۰ ماه از کرونا هنوز درپیچ و خم‌های بروکراتیک برخی دانشگاه‌ها و بیمارستانها گیر کرده و شامل حال جامعه هدف یعنی مدافعان جان برکف و از جان گذشته نظام سلامت نشده است.
این در حالی است که همگان شاهدند؛ پرستاران و سایرمدافعان سلامت در این روز و شبها با بی‌سابقه‌ترین درصد اشغال تخت‌ها؛ پرکارترین و پرریسک‌ترین بیماران، خطرناک‌ترین بیماری، پر فرسایش‌ترین اوقات و شیفت‌های خدمتی را در بیمارستان ها سپری می‌کنند.
در این شرایط به علت عدم افزایش نیرو و شرایط خاص بیماری و بیماران کرونایی؛ فشار کاری و روحی- روانی زیادی به کادر درمان و پرستاران وارد شده به گونه‌ای که در برخی از بیمارستانها و بخشهای کرونا هر ۱۰ بیمار و بلکه بیشتر به یک پرستار؛ سپرده میشود. آن هم پرستارانی که ۱۰ ماه مداوم بر اثر مراقبت بی‌وقفه و طولانی از بیماران کرونایی هم فرسودگی روحی- روانی و انگیزشی و هم فرسودگی شدید جسمی پیدا کرده‌اند و تعداد زیادی از این فرشتگان رحمت حتی مدتها از فرصت دیدار اعضای درجه یک خانواده خود، برخوردار نمی‌شوند.»
حدود ۱۰ ماه از شیوع ویروس منحوس کرونا در کشور می‌گذرد و در این مدت، بیش از ۴۵ هزار نیروی پرستاری به بیماری کرونا مبتلا شده و حدود ۱۰۰ نفر به شهادت رسیده‌اند؛ در روزهای اول اپیدمی بیماری در کشور ما نیز همانند بسیاری از کشورهای جهان، کمبودهایی در زمینه ماسک و اقلام حفاظت فردی وجود داشت اما به تدریج و پس از پای کار آمدن نیروهای جهادی و تلاش‌های صورت‌گرفته از سوی نهادهای مختلف، این اقلام در کشور تأمین شد با این وجود، حتی در دوره کوتاهی که ماسک و دستکش و لباس سرتاسری کمیاب بود، پرستاران لحظه‌ای عرصه مقابله با این ویروس منحوس را ترک نکردند و با جان‌فشانی و از خودگذشتگی، برگ زرینی در تاریخ سلامت کشور رقم زدند اما به نظر می‌رسد پاسخ این تلاش‌ها، آن طور که باید و شاید داده نشده و با گذشت ۱۰ ماه از شیوع کرونا، پرستاران همچنان در انتظار تحقق یافتن مطالبات خود هستند.
کمبود نیرو؛ معضل جدی جامعه پرستاری
حمیدرضا عزیزی، معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری کشور درباره معضل کمبود پرستار می‌گوید: به ازای هر تخت بیمارستانی، ۰.۷ تا ۰.۹ نفر پرستار داریم؛ یعنی کمتر از یک پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی داریم در حالی که بر اساس استاندارد جهانی، تعداد پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی باید بین ۲ تا ۲.۵ باشد.
مسئله‌ای که به اذعان مسئولین وزارت بهداشت نیز رسیده است؛ در همین راستا، مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت می‌گوید: مهمترین معضل جامعه پرستاری، در برهه کنونی کمبود نیرو است و مشکلات زیادی در این زمینه داریم. اگر برخی قوانین را نمی‌توانیم درست اجرا کنیم، به دلیل کمبود نیرو است. اگر قانون ارتقای بهره وری را نمی توانیم به طور صحیح اجرا کنیم، به دلیل کمبود نیرو است، اما خوشبختانه در سال ۹۸ تا ۹۹ حدود ۱۰ هزار نیرو جذب کرده‌ایم و با تلاش مستمر و پیگیری‌های وزارت بهداشت و نظام پرستاری موجب شد بتوانیم ۱۰ هزار نیرو جذب کنیم که البته این میزان نمی‌تواند کمبود ما را جبران کند.
زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره میزان نیاز به نیروهای پرستاری گفته است: طبق نیازسنجی‌های انجام‌شده تا سال ۱۴۰۵ باید سالانه ۲۰ هزار نیروی جدید وارد گردونه شود تا در ارائه خدمات پرستاری مطابق با استاندارها شاهد یک جهش باشیم.
به تازگی، محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، اجازه استخدام ۳۰ هزار نفر نیروی انسانی مورد نیاز واحدهای بیمارستانی را صادر کرد.
البته نگاهی به متن نامه وی درباره صدور این مجوز، نشان می‌دهد که همه این نیروها، پرستار نخواهند بود؛ در متن این نامه، نوبخت اولویت استخدام‌ها را تقویت شبکه بهداشت و اورژانس پیش بیمارستانی اعلام کرده است.
معاون پرستاری وزارت بهداشت در این باره می‌گوید: مجوز استخدام ۳۰ هزار نیرو گرفته شد و توسط معاونت توسعه، روند جذب صورت میگیرد که داریم تلاش می‌کنیم که درصد بالایی از این نیروها به پرستاری اختصاص یابد.
معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری با اشاره به صدور مجوز جذب این تعداد نیروی پرستاری، از کُندی روند جذب پرستاران گلایه و تصریح کرد: دولت، برای جذب ۳۰ هزار نفر تعیین بودجه کرده است اما سرعت عمل در جذب پرستاران بسیار کُند است؛ باید در وضعیتی که از آن به‌عنوان شرایط جنگی یاد میشود، خط مقدم دفاع تقویت شود اما متأسفانه اقدامات برای جذب نیروهای پرستاری با سرعت بسیار پایینی در حال انجام است.
وی پایین بودن سرعت جذب نیروی انسانی را در کاهش کیفیت ارائه خدمات به مردم مؤثر دانسته و آن را عاملی برای افزایش فشار جسمی و روانی کادر پرستاری در شرایط کمبود نیروی پرستاری، عنوان کرده است.
این کُندی جذب نیرو در حالی است که خدمت‌رسانی به بیماران، بی‌وقفه در حال انجام شدن است.
میرزابیگی، رئیس سازمان نظام پرستاری نیز با بیان این‌که حدود ۱۷۰ هزار تخت بیمارستانی داریم در حالی که ۱۴۰ هزار پرستار مشغول فعالیت هستند، گفته است: به ازای هر تخت بیمارستانی باید ۲.۵ پرستار مشغول کار شوند اما اکنون این تعداد در کشورما حدود ۰.۹ نفر پرستار به ازای هر تخت است؛ سالانه بیش از ۵۰۰۰ پرستار بازنشسته می‌شوند، این روند با توجه به توسعه تخت‌ها و نبود استخدام‌های منظم، نیاز روزانه به نیروهای پرستاری را نشان می‌دهد؛ در سال‌های اخیر ۳۰ هزار تخت بیمارستانی به کشور اضافه شده در حالی که برای این تعداد تخت، به فکر پرستار نبوده‌ایم و روند به گونه‌ای بوده که حتی به جای افراد بازنشسته نیز استخدام نداشته‌ایم.
وی با تأکید بر لزوم تغییر وضعیت نیروهای شرکتی بیان کرد: تغییر وضعیت نیروهای شرکتی بسیار مهم است؛ البته در زمان حاضر امتیازاتی برای پرستاران شرکتی به ویژه آنها که در کرونا فعالیت داشته‌اند در نظرگرفته شده است.
البته وزیر بهداشت همزمان با روز پرستار، وعده استخدام ۲۰ هزار نیروی پرستاری را داده است؛ وی اولویت استخدام را پرستارانی عنوان کرده است که به عنوان شرکتی و قراردادی به خصوص در بخش کرونا در مجموعه‌های وزارت بهداشت زحمت می‌کشیدند.
نمکی به کمبود نیروهای پرستاری حتی با وجود جذب این تعداد نیرو اذعان و تصریح کرد: باز هم می‌دانیم که کافی نیست و امیدواریم بتوانیم قدم‌هایی را برای قدردانی مادی و معنوی از این قشر عزیز برداریم.
البته به گفته معاونت پرستاری وزارت بهداشت، اخذ مجوز امتیاز مشارکت برای پرستاران شرکتی که در جریان کرونا فعال بودند نیز انجام شده است. بر این اساس برای پرستاران شرکتی که در جریان کرونا در بخش کرونا فعال بودند امتیازاتی درنظر گرفته شده است که پس از شرکت در آزمون‌های استخدامی این امتیاز را هم می‌گیرند تا به صورت پیمانی یا قراردادی جذب شوند.
کاهش پرداختی به پرستاران همزمان با افزایش فشار کاری!
با شیوع کرونا، بسیاری از اعمال جراحی غیراورژانسی ممنوع شد و در پی کاهش این اعمال، درآمدهای اختصاصی بیمارستانها نیز کاهش یافت. در زمان حاضر ۵۱ درصد از اعتبارات دانشگاه‌ها از محل درآمدهای اختصاصی است و ۲۶ درصد از درآمدهای اختصاصی، مربوط به مسائل پرسنلی است. به دلیل کاهش درآمدهای اختصاصی بیمارستانها، حقوق پرداختی به نیروهای پرستاری نیز کاهش یافته است.
رئیس شورای عالی نظام پرستاری در این باره گفت: به دلیل شیوع کرونا در کشور، اعمال جراحی غیراورژانسی در کشور کاهش یافت و درآمدهای بیمارستانی کم شد و به دلیل این‌که کارانه پرستاران در ارتباط با درآمدهای بیمارستانی است، مبلغ پرداختی به آنها نیز کم شده است!
کاهش میزان پرداختی به پرستاران در حالی رخ می‌دهد که نه تنها کار پرستاران در دوران کرونا کم نشده بلکه حتی مضاعف نیز شده است.
در شهریور ماه سال جاری، سید کامل تقوی‌نژاد، معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه‌ریزی وزارت بهداشت درباره کاهش درآمدهای دانشگاه‌ها گفت: درآمد دانشگاه‌های علوم پزشکی در دی ماه سال گذشته حدود یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بوده، اما مجموع درآمد آنها در اسفند، فروردین و اردیبهشت به کمتر از ۳۰۰ میلیارد تومان کاهش یافته است و با پیشنهاد وزیر بهداشت به رییس جمهور و عنایت و موافقت مقام معظم رهبری، مقرر شد که یک میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی برای حل مشکلات دانشگاه‌های علوم پزشکی پرداخت شود که منابع پرداخت‌شده از این محل، برای ۱۳ سرفصل تامین دارو، واکسن، وسایل حفاظت فردی، تجهیز بیمارستانها، تجهیز مراکز بهداشتی، پاداش، ترمیم درآمد دانشگاه‌ها و ... تخصیص پیدا کرده است.
اگرچه تقوی‌نژاد، چند ماه پیش وعده به صفر رسیدن معوقات را داده و گفته بود: «هدف و تلاش ما به همراه سازمان برنامه و بودجه این است که ظرف دو سه ماه آینده، معوقات پرداخت کارانه کارکنان را تقریبا به صفر برسانیم.» اما معاون پرستاری وزرات بهداشت به تازگی گفته است که معوقات در حال حاضر به چهار ماه کاهش یافته است؛ البته در سال گذشته پرستاران حدود ۱۸ ماه معوقه داشتند و می‌توان گفت بخش زیادی از این معوقات پرداخت شده است.
جنگ ۸۹ روزه با کرونا!
با گسترش کرونا در کشور، نیاز به نیروهای درمانی افزایش یافت؛ از ابتدای شیوع بیماری کووید ۱۹ و از آنجایی که در موج اول تعداد اشغال تخت بسیار بالا رفت، دانشگاه‌ها نسبت به جذب پرستاران ۸۹ روزه اقدام کردند!
اقدامی که نشانگر کمبود نیروی انسانی و کندی روند جذب نیرو در حوزه پرستاری بود؛ بر اساس اعلام وزارت بهداشت در زمان حاضر حدود ۲۰۰۰ نفر پرستار ۸۹ روزه در سراسر کشور داریم که گروه‌های مختلف پرستاری را شامل می‌شوند و ۱۰۶۹ نفرشان پرستار و بقیه در حوزه‌های دیگر مشغولند؛ دانشگاه‌های علوم پزشکی برای افزایش حمایت از پرستاران باید نسبت به جذب این نیروها به صورت خرید خدمت یا شرکتی اقدام کنند تا دیگر واژه‌ای به نام پرستار ۸۹ روزه نداشته باشیم؛ در این زمینه نیز وزارت بهداشت اظهار امیدواری کرده است و باید دید وعده جذب نیروهای پرستاری چه زمانی محقق میشود.
تعلل ۱۴ ساله در اجرای "قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری! "/ باز هم پای پزشکان در میان است!؟
در سال ۱۳۸۶ "قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری" به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید اما امروز پس از گذشت قریب به ۱۴ سال از تصویب آن، اجرای این قانون در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و علت عدم اجرای آن مشخص نیست.
بر اساس این قانون، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است استاندارد بسته‌های خدمات تشخیصی، درمانی کادر پرستاری تمام مراکز بهداشتی درمانی کشور را تعیین کند و با هماهنگی وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در چارچوب سرانه مصوب، تعرفه سالانه خدمات فوق را پیشنهاد کند تا پس از تأیید شورای عالی بیمه خدمات درمانی به تصویب هیئت وزیران برسد.
در صورت اجرای این قانون، بابت خدمات پرستاری، تعرفه مشخصی از بیماران و بیمه اخذ میشود و در واقع هزینه خدمات پرستاری نظیر سونداژ، به خود پرستاران تعلق میگیرد.
به دلیل اجرایی نشدن این قانون در حال حاضر هزینه خدمات پرستاری به پزشکان تعلق میگیرد!! در حالی که این خدمات توسط پرستاران انجام میشود.
در نتیجه با اجرای قانون تعرفهگذاری خدمات پرستاری که هزینه‌ای ارزان‌تر از تعرفه‌های پزشکان خواهد داشت، هزینه‌های تحمیل شده به سیستم بهداشتی و درمانی کشور هم کاهش می‌یابد و تبعیض در پرداختی به پزشکان و پرستاران تا حد زیادی کم میشود اما این مهم تا به امروز به درستی محقق نشده و مشخص نیست چه زمانی قرار است اجرایی شود! آیا تعارض منافع پزشکان و کاهش سطح درآمدی پزشکان در صورت اجرای این قانون، عامل اصلی عدم اجرای آن بوده است!؟
خدمات پرستاری در منزل نیازمند حمایت بیمه‌ای
به گفته متخصصین عفونی، مراقبت‌های پزشکی و پرستاری مهمترین عامل توفیق در برابر بیماری کرونا هستند؛ این امر، اهمیت کار پرستاران در دوران کرونا را بیش از پیش مشخص می‌کند.
در این دوران، دستورالعمل پرستاری در منزل برای بیماران کرونایی تدوین و تعرفه آن بازنگری و تعیین شد اما این خدمات در انتظار پوشش بیمه‌ای مانده است؛ خدمات مراقبت در منزل برای بیماران کرونایی باید در ستاد ملی کرونا یا شورای عالی بیمه مصوب شود و تحت پوشش بیمه قرار گیرد تا بیماران بتوانند از این خدمات مناسب بهره‌مند شوند؛ این امر علاوه بر تأثیری که در کاهش بار بیمارستانها دارد، باعث کاهش مرگ‌ومیرهای ناشی از کرونا نیز خواهد شد و می‌تواند دستاوردی بزرگ در کنترل کرونا برای کشور به ارمغان بیاورد.
به گفته معاون پرستاری وزارت بهداشت، در دوران کرونا، بیش از ۴۵ هزار بیمار کرونایی تحت پوشش خدمات پرستاری در منزل بودند که این موضوع مراجعه بیماران کرونایی را به بیمارستانها کمتر کرد و در کاهش انتشار عفونت هم بسیار موثر بوده است.
وی اعلام کرده است که اعضای شورای عالی بیمه خود موافق پوشش بیمه‌ای خدمات مراقبت در منزل هستند؛ با این وجود روند افزایش حمایت بیمه‌ای از خدمات پرستاری در منزل نیز به نظر کند می‌رسد.
برای سلامت روان پرستاران چه کاری انجام شد؟
از دست دادن همکاران بر اثر کرونا، شیفت‌های طولانی، پوشیدن لباس‌های سرتاسری و سختی کار، دور ماندن از خانواده از ترس انتقال کرونا و در آغوش نگرفتن فرزندان، تنها گوشه‌ای از مشکلاتی است که این روزها پرستاران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و بنابراین حفظ سلامت روان این نیروهای خدوم عرصه سلامت، اهمیت ویژه‌ای دارد.
حضرتی درباره اقدامات انجام شده برای سلامت روان پرستاران می‌گوید: ما داریم در یک شرایط بسیار بحرانی داریم کار می‌کنیم. بعضا افراد جوانی را می بینیم که امروز خوب هستند، اما ممکن است فردا نباشند. همه بیماران برایمان عزیز هستند و از دست رفتن هر بیمار، یک ضربه روحی برای پرستاران است. اگرچه که آنها این توانایی را دارند و آموزش دیدند که چطور با بحران مقابله کنند، اما این شرایط کار را برایمان سخت کرده است. بر همین اساس به دانشگاه‌ها ابلاغ کردیم که مشاوره رایگان را برای پرستارانی که نیاز به مشاوره دارند، انجام شود.
زارعیان، رئیس هیئت مدیره نظام پرستاری تهران درباره خطر فرسودگی شغلی پرستاران گفت: اگر در کنار انگیزه‌های معنوی که در حرفه پرستاری به لحاظ اخلاقی و ذاتی وجود دارد، انگیزه‌های مالی وجود نداشته باشد، به تدریج و با افزایش بار بیماری کرونا، فرسودگی شغلی ایجاد میشود.
وی با اشاره جلساتی با حضور وزارت بهداشت و سازمان برنامه و بودجه مبنی بر پرداخت فوق‌العاده ویژه به پرستاران افزود: این مهم تاکنون محقق نشده و قرار بر این است که از اول دی ماه این اتفاق بیفتد و فوق‌العاده ویژه‌ای برای پرستاران پرداخت شود.
امروز، سعید نمکی با اشاره به لحاظ ۵۰ درصد فوق‌العاده ویژه تصریح کرد: در عین حال به معاونین توسعه، درمان و پرستاری ابلاغ کردم که برای پرستاران علاوه بر کارانه از ابتدای سال برای عزیزانی که در بخشهای کرونا کار می‌کردند، فوق العاده ویژه دیگری را به عنوان سختی کار لحاظ کنیم که گرچه رقم‌ها بالا نیست، اما در وسع خودمان بتوانیم مراتب قدرشناسی خودمان را خدمت این عزیزان اعلام کنیم.
همچنین رئیس مجلس شورای اسلامی نیز وعده داد که مجلس مطالبات به حقشان را با قاطعیت پیگیری خواهد کرد.
گزارش از "پریسا حیدری"
۰۲:۳۱ - ۱۳۹۹/۱۰/۰۱
